Bağımlılık denince akla madde bağımlılığı, alkol ve kumar bağımlılığı gelir. Oysa ilişkilerdeki bağımlılık da tıpkı diğer bağımlılıklar gibi sorun teşkil eder ve patolojik olarak sınıflandırılır. Bağımlılık, genel olarak zarar verici etkilerinin bilinmesine rağmen saplantılı biçimde bir nesne ya da kişiye ihtiyaç duymayla seyreden psikolojik bir bozukluktur.

BAĞIMLI İLİŞKİ NEDİR?

Bağımlı ilişkileri tanımlarken bağlanma ile bağımlılığı birbirinden ayırmak gerekir. Bağlanma, insanın doğasında vardır ve içgüdüsel olarak gelişir. İnsanlar yaşamlarını devam ettirebilmek için sosyalleşmeye gereksinim duyarlar. Başkalarıyla ilişki kurarak sevilme, takdir görme ve aidiyet ihtiyaçlarını karşılarlar. Bağımlılık ise bir başkasına saplantılı biçimde bağlı olmak, ona muhtaç hissetmek ve birey olarak onsuz var olamamaktır. Bu kişiler partner ya da eşlerini hayatlarının merkezine koyar, kendilerini bir bütün hissetmek ve kabul edebilmek için başkalarına ihtiyaç duyarlar. En basit kararları alırken bile eşlerinin onayını isterler. Bağımlı ilişkilerde her iki taraf da birbirinin ruh hali ve duyguları üzerinde sorumluluğu olduğunu hisseder.

Bağımlı ilişkilerde; karakteristik olarak bir tarafın sürekli aldığı öteki tarafınsa hep verdiği bir dengesizlik söz konusudur. Sadece tek tarafın ihtiyaçlarının karşılandığı ve önemsendiği bir ilişki, şüphesiz ki sağlıksız bir ilişkidir. Bağımlı ilişkilerde ayrıca kontrol çatışmaları da sık görülür.

Tüm bağımlılıklarda olduğu gibi ilişki bağımlılığında da, kişi olumsuz etkilendiğini bildiği halde bağımlılığından kopamaz. Bağımlı olduğu partnerinden ayrılamaz, o olmadan yaşayamayacağını düşünür. Tüm anlaşmazlıklara ve tartışmalara rağmen ilişkisini sürdürmeye devam eder. Karşısındakini kaybetme korkusu yaşadığı için onu asla terk edemez. Diğer taraftan, artık kurtarılamayacağının bilincinde olduğundan ilişkisini sonlandırmayı çok ister ama başaramaz. Kişi kendini sıkışıp kalmış hissettiği için sürekli bir huzursuzluk duygusu yaşar ve geleceğe dair ümitsizliğe kapılır.

Bağımlı ilişkilerin psikolojik getirileri ağırdır. Öfke ve aşırı sinirlilik hali, kronik anksiyete, özgüvenin azalması ve içe kapanma, gücenme ve güven kaybı bağımlı ilişkilerde sıklıkla görülür. Özellikle eşinden ayrılma düşünceleri ile beraber kişi büyük bir suçluluk hissine kapılır.

Diğer bağımlılıkların tedavisinde olduğu gibi ilişki bağımlılığında da kişinin öncelikle bağımlılığını kabul etmesi gerekir. Bu süreçte psikolojik destek almak oldukça faydalıdır. İlişki bağımlılığından kurtulmak zorlayıcıdır ve bir farkındalık süreci gerektirir. Terapi sırasında en sık karşılaşılan cümlelerden biri: ‘’kendimi suçlu hissettirdi’’dir. Unutulmamalıdır ki, düşüncelerimizin kontrolü yalnızca bize aittir ve birilerinin bize kızgın olması, her zaman yanlış bir şey yaptığımız anlamına gelmez. Vicdan azabı hissettireceği için bize zarar veren bir ilişkiyi sonlandırmamak, ruh ve beden bütünlüğünü bozar ve bizi yıpratır. Kendimize öncelik vermeye başladığımızda ve kendi ihtiyaçlarımızın farkına vardığımızda zamanla daha sağlıklı ilişkiler kurmaya başlarız.